Rak to choroba w większości przypadków nieuleczalna. Mimo szeroko prowadzonych badań nad rozwojem nowych środków farmakologicznych, terapii genetycznej i chirurgii ludzie chorzy na raka wciąż umierają. Nasuwa się zatem pytanie, czy prawdziwe rozwiązanie w leczeniu raka to pigułka stworzona przez człowieka czy raczej regulacja funkcji metabolicznych w organizmie za pomocą diety ketogenicznej?
Dieta ketogeniczna głodzi komórki rakowe
Otto Warburg był wiodącym biochemikiem, który odkrył, że komórki nowotworowe wykorzystują energię pochodzącą z fermentacji glukozy, a nie z oddychania komórkowego. Inni badacze nad nowotworami dowodzą też, że komórki nowotworowe czerpią energię poprzez fermentację aminokwasu zwanego glutaminą.
Komórki rakowe różnią się od normalnych komórek pod wieloma względami. Zasadniczą cechą komórek rakowych jest obfitość w receptory insuliny. Pozwala to im na szybkie pobieranie glukozy i jej utylizację. Jest to główna przyczyna szybkiego wzrostu komórek nowotworowych. Najniższy wskaźnik przeżywalności u pacjentów z nowotworem występuje wśród osób z najwyższym poziomem cukru we krwi. Nie na darmo mówi się, że rozwój raka to odpowiedź organizmu na podniesiony poziom cukru we krwi. Ludzki organizm nie nadąża samodzielnie z utylizacją glukozy, za to komórki nowotworowe wykorzystują ją bardzo szybko i efektywnie.
Kolejną cechą komórek rakowych wpływającą na ich wzrost jest brak lub znacznie ograniczona ilość mitochondriów i stąd zatracenie zdolności do tworzenia energii poprzez oddychanie tlenowe. Z tego powodu komórki nowotworowe metabolizują glukozę i aminokwasy. Ograniczenie węglowodanów i białka w diecie prowadzi zatem do głodzenia komórek rakowych.
Dieta ketogeniczna jako terapia adiuwantowa w leczeniu raka
Dieta ketogeniczna (w skrócie DK) to dieta bogata w tłuszcze, która ostatnio jest proponowana jako terapia adiuwantowa w leczeniu różnych schorzeń w tym raka. Keto dietoterapia opiera się na efekcie Warburga. Efekt Warburga to zjawisko biochemiczne, w którym komórki nowotworowe wykorzystują w pierwszej kolejności glikolizę zamiast fosforylację oksydacyjną do produkcji ATP jak to się ma w zdrowych komórkach. Komórki rakowe są pozbawione zdolności metabolizowania ciał ketonowych, ze względu na małą ilość mitochondriów i negatywną regulację enzymów koniecznych do utylizacji ketonów. Dlatego racjonalnym sposobem w leczeniu raka może być i jest w niektórych przypadkach, obniżenie poziomu glukozy we krwi i wywołanie ketozy. Komórki rakowe pozbawione źródła energii jakim są węglowodany zamierają, podczas gdy normalne komórki dostosowują swój metabolizm do ciał ketonowych i przeżywają. Ponadto, obniżając poziom glukozy we krwi, spada również poziom insuliny i insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), które są ważnymi czynnikami powodującymi proliferację komórek nowotworowych.
Wykres słupkowy powyżej pokazuje ilość badań przedklicznych przeprowadzonych do roku 2017 i efekt DK na różne rodzaje raka. Kolory słupków reprezentują wynik każdego badania (zielony – przeciwnowotworowe działanie, niebieski – bez efektów, pomarańczowy – poważne skutki uboczne, czerwony – działanie pro nowotworowe, czerwony kropkowany – działanie zapobiegające). Litera T wskazuje na zastosowanie DK jako terapii adiuwantowej wraz z terapią klasyczną. R oznacza badania z DK o ograniczonej kaloryczności.
Większość badań naukowych wspiera przeciwnowotworowe działanie diety ketogenicznej i zaleca ją jako dodatek do tradycyjnego leczenia jakim jest chemoterapia. Dieta ketogeniczna daje bardzo dobre rezultaty w leczenie raka mózgu jak glejak, neuroblastoma czy raka piersi, żołądka, okrężnicy, płuc i wątroby. Wyniki te podkreślają, że odpowiednio zoptymalizowana dieta ketogeniczna skutecznie hamuje wzrost guza i uwrażliwia komórki nowotworowe na chemioterapię nawet bez konieczności ograniczenia kalorii. Oczywiście efetywność diety ketogenicznej jako adjuwantowej terapii nowotworowej silnie zależy od rodzaju guza i jego zmian genetycznych jak i od zaawansowania choroby.
W niektórych przypadkach odpowiednia optymalizacja diety, a więc stosunek średnio długich kwasów tłuszczowych i długich kwasów tłuszczowych ma duże znaczenie. Różne kombinacje trójglicerydów w połączeniu z ograniczeniem kalorycznym lub bez ograniczenia kalorycznego, podkreślają skuteczność diety w tłumieniu wzrostu guza nawet bez chemoterapii. Najsilniejsze dowody dotyczące hamującego działania diety ketogenicznej na rozwój guza odnotowano w przypadku glejaka.
Podsumowanie
Podsumowując badania przedkliniczne to są one różne ale wyraźnie sugerują, że efektywność diety ketogenicznej jako adjuwantowej terapii nowotworowej silnie zależy od rodzaju guza i jego zmian genetycznych.
W chwili obecnej potrzeba o wiele więcej badań i dowodów aby jednoznacznie określić korzyści ze stosowania keto dietoterapii dla konkretnych pacjentów z rakiem. Dotychczasowe badania są jeszcze niedokładne. Wiąże to się z nieprzestrzeganiem diety, heterogenicznością badań, a więc badaniem wielu czynników jednocześnie. Utrudnia to prawidłowe określenie wpływu diety na zahamowanie rozwoju raka. Jednakże już dzisiaj dieta ketogeniczna wydaje się być obiecującą i potężną opcją dla terapii adiuwantowej dla szeregu nowotworów.
Jak powiedział Hipokrates „Zdrowe jedzenie to najlepsze lekarstwo”. Dlatego wierzymy, że ketogeniczny styl życia pozwoli nie tylko na zahamowanie rozwoju raka ale również jego zapobiegnięciu w przyszłości.
Źródło:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4983076/ – Modified Atkins diet in advanced malignancies – final results of a safety and feasibility trial within the Veterans Affairs Pittsburgh Healthcare System.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4759602/ – Long-term High Fat Ketogenic Diet Promotes Renal Tumor Growth in a Rat Model of Tuberous Sclerosis.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5299059/ – Prevention of dietary fat – fueled ketogenesis attenuates BRAF V600E tumor growth.
- https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs12032-017-0991-5 – Beneficial effects of ketogenic diets for cancer patients: a realist review with focus on evidence and confirmation.
