Jak to jest z tą tkanką tłuszczową?

Rodzaje tkanki tłuszczowej

Tkanka tłuszczowa, będąca jednym z rodzajów tkanki łącznej, występuje głównie w dwóch obszarach: tkance podskórnej, znanej jako tkanka tłuszczowa podskórna, oraz wokół narządów wewnętrznych, gdzie nazywana jest tłuszczem trzewnym. Ponadto można ją znaleźć między mięśniami, w tkance piersi oraz w szpiku kostnym. Zawartość tkanki tłuszczowej jest determinowana przez szereg czynników, w tym wieku, płci, ogólnego stanu fizjologicznego i kondycji organizmu.

Tkanka tłuszczowa składa się z komórek zwanych adipocytami. Rodzaj tkanki tłuszczowej zależy od jej budowy i koloru.Wyróżniamy trzy rodzaje tkanki tłuszczowej: brunatną, białą  i różową. Ilość i rozrost tkanki tłuszczowej jest ściśle związany z wiekiem i płcią. Tkanka brunatna i biała występuje u wszystkich ludzi niezależnie od wieku i płci ale jej depozyty znacznie się różnią na przełomie cyklu życiowego. Natomiast różowa tkanka tłuszczowa występuje jedynie u kobiet ciężarnych i jest odpowiedzialna za produkcję mleka.

Brunatna tkanka tłuszczowa

Tkanka tłuszczowa brunatna, nazywana również brązową lub tkanką BAT(Brown Adipose Tissue), wykazuje charakterystyczną strukturę. Wyróżniają ją liczne krople tłuszczu zawierające pojedyncze, okrągłe jądro komórkowe, centralnie umieszczone. Nazwa „tkanka tłuszczowa brunatna” wskazuje na jej brązowe zabarwienie, wynikające głównie z obecności dużej ilości mitochondriów.

Główną rolą tkanki tłuszczowej brunatnej jest utrzymanie stałej temperatury ciała. Jest ona głównym źródłem ciepła u noworodków i niemowląt. U dzieci jest ona też najbardziej rozrośnięta. U dorosłych tkanka brunatna zdecydowanie może wpłynąć na proces odchudzania. Dzięki dużej zawartości mitochondriów w tkance brunatnej zachodzą procesy metaboliczne na najwyższych obrotach, do których potrzebna jest energia utylizowana z cukrów i tłuszczów.

Obniżenie temperatury ciała prowadzi do wzmożonej pracy mitochondriów i termogenezy, która jest procesem przekształcania energii w energię cieplną. 

Biała tkanka tłuszczowa

Biała tkanka tłuszczowa, znana również jako żółta lub WAT (White AdiposeTissue) jest głównym źródłem energii w organizmie, zgromadzonym w postaci trójglicerydów. Jej głównym zadaniem jest wypełnianie przestrzeni między narządami i organami, co przyczynia się do utrzymania ich stabilności. Dodatkowo, pełni rolę izolacyjną,  termoregulacyjną i przeciwurazową zapewniając optymalne warunki dla funkcjonowania organizmu.

Rozrost tkanki tłuszczowej polega na tworzeniu nowych komórek tłuszczowych ale też powiększaniu już istniejących komórek tłuszczowych. Takie komórki zawierają jedną dużą kroplę tłuszczu, znikomą ilość cytoplazmy oraz jądro komórkowe zepchnięte na bok.

Biała tkanka tłuszczowa to największy gruczoł wydzielania wewnętrznego w organizmie. Biała tkanka tłuszczowa produkuje różne hormony i czynniki sygnałowe, w tym leptynę i adiponektynę, które odgrywają istotną rolę w regulacji metabolizmu, apetytu oraz innych procesów fizjologicznych.

Czym jest leptyna i adiponektyna?

Leptyna to hormon hamujący głód wydzielany głównie przez tkankę tłuszczową. Ilość leptyny wydzielanej przez tkankę tłuszczową wzrasta wraz z jej ilością, a maleje na skutek stosowania diety niskoenergetycznej i redukcji masy ciała. 

Zaburzenia w prawidłowym działaniu hormonu wydzielanego przez tkankę tłuszczową nazywamy leptynoopornością. Leptynooporność to inaczej zmniejszenie wrażliwości tkanek docelowych na działanie hormonu. W konsekwencji może to skutkować nadmiernym wzrostem masy ciała.

Innym hormonem wydzielanym przez tkankę tłuszczową i biorącym udział w regulowaniu apetytu jest adiponektyna. Hormon zwiększa wrażliwość tkanek i narządów na insulinę, co sprawia, że wykazuje działanie przeciwcukrzycowe. Dlatego adiponektyna uważana jest za potencjalny biomarker służący w oznaczeniu insulinooporności.

Optymalny poziom tłuszczu w organizmie człowieka

Ilość i rozrost tkanki tłuszczowej jest ściśle związany z wiekiem i płcią. Prawda jest taka, że tkanka tłuszczowa wzrasta wraz z wiekiem. U noworodków, tkanka tłuszczowa stanowi 13% całkowitej masy ciała. W ciągu pierwszego roku życia dziecka, jej udział wzrasta do 25-28%. Wysoki poziom tkanki tłuszczowej u niemowląt ma znaczenie z uwagi na intensywny rozwój wszystkich układów i narządów. Poza tym tkanka tłuszczowa chroni przed urazami, na które jest narażone małe dziecko.

W dorosłym organizmie, optymalną ilością tkanki tłuszczowej uznaje się 20-25% masy ciała u kobiet oraz 15-20% masy u mężczyzn. Osoby bardzo aktywne fizycznie zazwyczaj mają niższy poziom tkanki tłuszczowej. Osoby z zaburzeniami hormonalnymi w większości mają również duży przyrost tkanki tłuszczowej.

Z wiekiem zmienia się również rodzaj tkanki tłuszczowej. U małych dzieci występuje więcej tłuszczu brązowego, a u dorosłych więcej białej tkanki tłuszczowej. Interesujący jest fakt, że w zależności od tego co jemy i jak jemy możemy rozwinąć więcej tkanki tłuszczowej brązowej, która z perspektywy zdrowia jest cenniejszym tłuszczem.

Komórki tłuszczowe adipocyty – ich rola w organizmie

Adipocyty to komórki, które mają różnorodne funkcje, a głównie magazynują energię w postaci trójglicerydów. W przypadku większego zapotrzebowania energetycznego organizmu, mogą one dostarczyć niezbędne substraty poprzez lipolizę. Natomiast przy nadmiernym spożyciu pokarmu i niższym zużyciu energii, może dojść do lipogenezy i gromadzenia się tłuszczu w adipocytach.

Adipocyty są aktywne metabolicznie i produkują różnorodne biologicznie czynne białka, takie jak leptyna, interleukina czy angiotensynogen. Niektóre z tych substancji pełnią funkcję hormonów, wpływając na inne komórki i narządy w organizmie. Dlatego uważa się, że adipocyty mają duży wpływ na całościowe funkcjonowanie organizmu, a nie są jedynie magazynem tłuszczu. Według niektórych naukowców, adipocyty są gruczołami dokrewnymi o istotnej roli, porównywalnej do przysadki czy tarczycy.

Podsumowanie funkcji tkanki tłuszczowej w organizmie

• Magazynowanie energii w postaci wysokoenergetycznych kwasów tłuszczowych.
• Funkcja izolacyjna i amortyzacyjna – chroni narządy wewnętrzne przed urazami mechanicznymi.
• Termogeneza – wytwarzanie ciepła w wyniku spalania kwasów tłuszczowych i glukozy.
• Produkcja i wydzielanie hormonów.
• Źródło witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E i K).
• Tłuszcz jako materiał budulcowy – służy do budowy komórek i wchodzi  w skład błon komórkowych

Adipocyty a mechanizm tycia

Adipocyty czyli komórki tłuszczowe powstają na przełomie życia. Brunatne adipocyty umożliwiają wydatkowanie energii w postaci ciepła. Natomiast białe adipocyty magazynuje energię w postaci trójglicerydów, które następnie mogą być wykorzystane jako źródło energii podczas zwiększonego zużycia energetycznego. Inną cechą białej tkanki tłuszczowej różniącej ją od brunatnej jest duża zdolność do powiększania swoich rozmiarów. Okazuje się, że białe adipocyty mogą zwiększać swoją średnicę nawet 20-krotnie. Wiąże to się z nadmiarem nagromadzonej energii w postaci kwasów tłuszczowych np. w wyniku nadmiernego spożywania posiłków i ograniczonej aktywności fizycznej. W porównaniu WAT może ulec zwiększeniu tylko w warunkach obniżonej temperatury otoczenia. Dlatego też biała tkanka tłuszczowa jest w dużej mierze odpowiedzialna za prawidłową wagę oraz zdrowotny stan organizmu.

Rozrost tkanki tłuszczowej

Na rozrost tkanki tłuszczowej wpływają wpływa wiele czynników takich jak niewłaściwa dieta i brak ruchu, które prowadzą do zaburzeń hormonalnych i w konsekwencji różnych chorób i schorzeń takich jak cukrzyca typu 2, choroby układu krążenia i serca, nadciśnienie czy alergie.

Nieprawidłowe odżywianie sprzyja rozrostowi tkanki tłuszczowej. Dojrzałe adipocyty nie ulegają rozmnażaniu ale raczej przerostowi. W tkance tłuszczowej oprócz dojrzałych komórek tłuszczowych znajdują się też komórki prekursorowe, które pod wpływem odpowiednich bodźców rozwijają się w adipocyty. W ten sposób dochodzi do wzrostu ilości komórek tłuszczowych, czyli tak zwanej hiperplazji.

Zdrowa redukcja tkanki tłuszczowej

Gdy komórki tłuszczowe zwiększają swoją objętość lub zwiększa się ich liczba, obserwujemy przyrost tkanki tłuszczowej głównie w okolicach brzucha. Tkanka tłuszczowa dzieli się na podskórną i trzewną. Nadmiar tkanki tłuszczowej trzewnej może być szkodliwy dla zdrowia. Dlatego kontrolowanie masy ciała i redukcja tkanki tłuszczowej są istotne dla zdrowia.

Zdrowa redukcja tkanki tłuszczowej zaczyna się od zmiany nawyków żywieniowych, aby przyspieszyć metabolizm i dostarczyć organizmowi niezbędnych składników odżywczych. Ważne jest ustalenie dziennej kaloryczności, a dieta redukcyjna opiera się na deficycie kalorycznym. Należy jednak unikać diet niskoenergetycznych, które mogą prowadzić do niedoborów pokarmowych.

Równie istotna jest zawartość składników odżywczych w diecie redukcyjnej, z uwzględnieniem węglowodanów złożonych, białka, tłuszczów oraz witamin i minerałów. W diecie nie powinno zabraknąć również błonnika pokarmowego. W diecie redukcyjnej zaleca się spożywanie zdrowych tłuszczów wielonienasyconych.

Nawadnianie organizmu okazuje się również istotne w procesie redukcji tkanki tłuszczowej. Oprócz diety, ważna jest także regularna aktywność fizyczna, która wspomaga metabolizm. Odpowiednie dopasowanie treningu do własnych możliwości oraz regularność są kluczowe. Dodatkowo, dbanie o ogólny zdrowy styl życia, regenerację, sen i regularne kontrole lekarskie wpływają korzystnie na jakość życia i profilaktykę chorób.