AMPK to enzym biorący udział nie tylko w regulacji metabolizmu lipidów, ale także wpływający na syntezę białek, biogenezę mitochondriów, wrażliwość tkanek na insulinę i wychwyt glukozy, transkrypcję genów oraz reguluje łaknienie. Nic dziwnego, że dzisiaj AMPK jest często zwana centralnym enzymem regulującym metabolizm komórkowy. AMPK to bardzo cenna strategia zdrowotna, która może być przydatna dla wielu osób, nie mniej dla tych, które cierpią na otyłość, insulinooporność i cukrzycę typu 2.
Czym jest AMPK i jak działa ?
AMPK to enzym z grupy kinaz białkowych aktywowany AMP (adenozynomonofosforan). Enzym odgrywa główną rolę w homeostazie energetycznej nie tylko na poziomie komórkowym, ale i na poziomie całego organizmu. Badania naukowe dzięki którym odkryto AMPK i jego działanie określiły rolę enzymu jako przełącznika podczas stresu metabolicznego, wywołanego np. zmianą diety, głodówką (IF), treningiem czy niewystarczającym utlenieniem tkanek. Oznacza to, że organizm może przetrwać brak pożywienia w postaci glukozy. Kiedy stosunek nośników energii chemicznej ATP/AMP ulega zmianie AMPK zostaje aktywowany i inicjuje uwalnianie energii składowanych w tkance tłuszczowej.
Aktywacja AMPK spowodowana przesunięciem stosunku ATP/AMP na korzyść AMP uruchamia spalanie kwasów tłuszczowych w wątrobie poprzez ketogenezę. Poza tym enzym hamuje syntezę cholesterolu, lipogenezę i syntezę trójglicerydów, przyczynia się do inhibicji lipolizy i lipogenezy w adipocytach. Enzym stymuluje oksydację kwasów tłuszczowych w mięśniach oraz zwiększa wrażliwość komórek na insulinę.
Jak widać wszystkie efekty wywołane aktywacją AMPK związane są z podstawowym metabolizmem komórki i uwolnieniem zasobów energii składowanej w tkance tłuszczowej. AMPK zwiększa spalanie tłuszczu i przyczynia się poniekąd do utraty wagi. Organizm spala tłuszcz i zapasy energii przy jednoczesnym zmniejszeniu uczucia głodu. Fantastycznie!
Zwiększona aktywność enzymu wiąże się ze wzrostem tempa oksydacji kwasów tłuszczowych oraz zwiększonym wychwytem i utylizacją glukozy w mięśniach. Przypuszcza się, że wzrost utylizacji substratów energetycznych podczas wysiłku fizycznego, jest także związany z aktywacją kinazy AMPK. Najnowsze badania wykazały, że AMPK jest regulatorem wychwytu glukozy przez mięśnie szkieletowe i może mieć znaczenie w patogenezie insulinooporności.
Co wpływa na zwiększenie stężenia AMPK?
Zwiększenie stężenia AMPK można również uzyskać poprzez odpowiednią dietę. Jest wiele produktów zawierających substancje, które przyczyniają się do wzmożonej aktywacji AMPK. Oto niektóre z nich:
Ajoen – występuje w czosnku
Antocyjany – obecne kapuście czerwonej, granatach, owocach leśnych
Apigenina – kocanka, rumianek pospolity, przetacznik, pietruszka
Berberyna – obecna w berberysie
Genisteina – soja, bób, fasola
Glukozamina – kraby, krewetki
Kapsaicyna – papryka czerwona, chili
Katechiny: EGCG – czekolada deserowa i gorzka, granat, zielona herbata
Kurkumina – kurkuma, curry,
Kwas r-liponowy – brokuły, szpinak, podroby,
Kwercetyna – cebula czerwona, herbata, owoce leśne
Olej z ryb – EPA, DHA
Resweratrol – czerwone wino, orzechy ziemne
AMPK a dieta ketogeniczna
AMPK rozpoczyna ketogenezę. Z chwilą uruchomienia faktoru stresu jakim niewątpliwie jest zmiana diety wysokowęglowodanowej na wysokotłuszczową następuje spadek szybko przetwarzanej energii pochodzącej z węglowodanów. Prowadzi to do deficytu energetycznego, spadku poziomu ATP ale wzrostu AMP. Aktywacja AMPK powoduje przejście organizmu na spalanie tłuszczów. Nie ma w tym nic dziwnego, bo ludzki organizm zawsze był przystosowany do energii pochodzącej z tłuszczów i przetwarzanej przez mitochondria. Ponieważ aktywacja AMPK zwiększa tempo transportu glukozy do mięśni szkieletowych bez udziału insuliny, naukowcy mają nadzieję na opracowanie skutecznego leczenia zaburzeń metabolicznych jak otyłość, insulinooporność i cukrzycy typu 2. Za nim to nastąpi dieta ketogeniczna jest świetną dietoterapią w leczeniu chorób syndromu metabolicznego.
Żródło:
- http://www.phmd.pl/api/files/view/3528.pdf – Rola kinazy białkowej aktywowanej przez AMP (AMPK) w regulacji metabolizmu mięśni szkieletowych.
- http://www.phmd.pl/api/files/view/29184.pdf – Kinaza białkowa aktywowana przez AMP (AMPK) jako cel terapeutyczny.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1817807/ – Functions of AMP – activated protein kinase in adipose tissue.
